Natuur als voorwaarde voor ontwikkeling

‘Groen als medicijn’, dat was de titel van de IVN-conferentie Kind en Natuur in Soesterberg vorig week. Het ging daarbij over het positieve effect op leren, welzijn en gezondheid van kinderen, maar ook hoe je ervoor kan zorgen dat groen en natuur weer een standaard onderdeel wordt van het leven van kinderen.

Vincent van der Veen, productmarktmanager Kind & Natuur bij IVN, opende de dag met een betoog vol passie en urgentie. Hij vergeleek kinderen met plofkippen. ,,Kinderen krijgen op school en in de opvang minder ruimte dan een kip. Vrije uitloopkippen hebben per kip 4 vierkante meter tot hun beschikking, kinderen komen gemiddeld tot nog niet eens 3 vierkante meter.  En dat terwijl ze gemiddeld 23 uur op school zitten en 10 uur op de opvang. Ze zijn 45% van hun wakkere tijd in onze handen. Tegelijkertijd   gaat het met veel kinderen niet goed. De onderwijsresultaten gaan achteruit, 30% van de kinderen is motorisch slecht ontwikkeld en 25% bijziend. En er is veel pestgedrag. Ik zie paralellen met kippen die te weinig ruimte hebben’’, stelde Van der Veen.

Eén van de oplossingen is dat kinderen meer contact met de natuur hebben, aldus de productmanager. ,,Natuur heeft superkrachten voor de ontwikkeling van kinderen. Niet alleen doordat kinderen  meer bewegen in de natuur, maar kinderen worden ook socialer in het groen. Uit onderzoek blijkt dat er op een groen schoolplein minder pestgedrag voorkomt.’’

Er moet een echte verandering komen, en wél binnen één schoolgeneratie.  Daarbij moet er meer samenwerking komen, vindt hij ,,Waarom doen we het allemaal alleen? Er zijn 27.000 vrijwilligers die kunnen helpen om natuurervaringen buiten het schoolhek op te doen.’’

De roep om samenwerking was er ook tijdens één va de workshops, door  Anouk Otto, projectleider  educatie bij IVN-Zuidwest. ,, We vinden het allemaal belangrijk, maar het komt te weinig van  van de grond”, stelde zij. Waarom dat zo is, werd helaas niet duidelijk. ,,Er is aanbod genoeg’’ kwam tijdens deze workshop uit de zaal, ‘’maar de leerkrachten lijken het niet te kunnen vinden’’.

Deze visie lijkt niet te stroken naar wat er uit onderzoek kwam, dat in opdracht van het IVN en Jantje Beton is gedaan. Leerkrachten gaven daar aan dat ze behoefte hebben aan lesideeën en materiaal. Op dit moment doen ze gemiddeld 1% van de lessen buiten, maar zouden het liefst een kwart van de lessen buiten doen.

Mensen zijn vaak de grootste hobbels, stelde Van der Veen in zijn bijdrage eerder die dag. Het advies van Otto was daarom om ‘kleine stapjes ‘te nemen: ,,Begin klein, gooi die sneeuwbal maar laat hem naar rollen.’’

Dat is ook de aanpak van Marjon Kollau, die vertelde over de ‘Fonk-aanpak’ waarmee bestaande scholen worden ‘omgebouwd’ naar scholen waarbij natuur wordt geïntegreerd in het onderwijs. Kollau benadrukt daarbij wel dat het heel belangrijk is om steeds stil te staan bij waarom je iets doet; je kernwaarden en je visie. ,,Dit moet je steeds met je collega’s bespreken. Niet even een keertje op een studiedag, maar tot vervelens toe. Het gaat er bijvoorbeeld niet om, dat je een half uurtje gaat wandelen, maar waarom je dat doet, welke doelen je ermee wil bereiken”, aldus Kollau.

Julliëte Schraauwers van Nowschool was juist van de radicale en idealistische aanpak: een nieuwe school vanuit het niets opbouwen. Ze kreeg de zaal mee in haar gloedvolle betoog over haar dromen en idealen. Hoewel ik me daar helemaal in kon vinden, was ik ook enigszins teleurgesteld. Het was nog allemaal weinig concreet. Ik had gehoopt ervaringen over die nieuwe school te horen, maar die school is er dus nog niet.

De bijdrage van  Cortlyn Schmitz van kinderopvang het Wonderbos in Friesland was voor mij weer lekker met de voeten in de aarde: mooie en schattige foto’s van baby’s, dreumesen en peuters in skipakjes in een regenachtig bos. ,,Wij worden nooit vies’’, aldus Schmitz. ..Wij worden modderig!. En als het regent dan zij we blij, want dan zijn er plassen en daar kan je leuk in spelen.’’

,,Mensen willen wel veranderen, maar willen niet veranderd worden’’, stelde Mark van der Geer, directeur basisschool Het Schatrijk in Zaandijk en regioconsulent Springzaad in de forumdiscussie. ,,We hebben kartrekkers nodig, mensen met visie. We moeten laten zien wat het oplevert’’. Schraauwers van Nowschool pleitte er voor om niet lang te praten over problemen. Positiviteit trekt positiviteit aan’’.

Van der Veen vulde hierbij aan: ,, het is mooi wenkende perspectieven te schetsen, daar ben ik het helemaal mee eens. Maar we moeten ook onze grenzen kunnen stellen als iets onacceptabel is: zo gaan we niet met kinderen om, dat doen we gewoon niet. Wat Wakker Dier bereikt voor de dieren, zouden wij voor de kinderen moeten bereiken.’’

In de verdere workshops en in de wandelgangen, tussen grotendeels mensen uit onderwijs, kinderopvang en NME, ging het er wat mij betreft vrij gezapig aan toe. We kregen wat handvaten voor buiten- en natuurlessen , die voor mij niet veel nieuws opleverden (maar misschien denk ik vaak te ingewikkeld). Ik mistte een beetje het vuur en de bevlogenheid. Het leek erop dat natuur weliswaar als iets leuks en leerzaams (en vooruit: heilzaams) wordt gezien, leuk voor erbij, maar niet iets echt essentieels. Terwijl het in mijn ogen om dat laatste gaat.

Tijdens de borrel had ik hier interessante gesprekken met IVN’ers over. Dat wij zelf, terwijl  we het ‘systeem’ (het onderwijs, het economische systeem, de consumptiemaatschappij) willen veranderen, ook onderdeel  zijn van het systeem, en regelmatig worden ‘meegezogen’ in de hoofdstroom. En dat het ook onmogelijk is om je geheel los te maken van het ‘systeem’, want je leeft in deze wereld .

Dit laatste is wel een dilemma waar ik de laatste tijd veel mee bezig ben: hoe blijf ik bij mijn eigen missie en idealen, doe ik niet te veel water bij de wijn, maar zorg ik ondertussen ook voor tevreden opdrachtgevers en voldoende inkomsten?

Gisteren was ik bij een heel interessante dag over de basiscursus samenlevingskunst. Het gaat over  het ‘creëren van een mens- en Aarde-waardige samenleving. Met een cultuur waarin alle mensen zonder uitzondering zichzelf kunnen zijn.  En een economie waarin de gezamenlijk geproduceerde koek eerlijk wordt verdeeld’. Ik heb besloten om deze cursus, voorlopig het eerste jaar te gaan volgen, om op deze manier mijn toekomstdroom weer een stukje dichterbij te brengen.

MEER LEZEN?

Terugblik conferentie op website van het IVN

Blog: Opgesloten in formats en leerdoelen

Blog: Natuurles is eigenlijk levensles

Blog: De acht grote lessen van de natuur

Blog: Verdwijnen kinderen uit het straatbeeld?

Aanbod: Natuurclubs en workshops

INTERESSANT?

Schrijf je hier in om telkens (maximaal eens in de twee weken) een mailtje te ontvangen als ik een nieuw bericht heb geplaatst.

En deel dit bericht gerust! Dit kan makkelijk met de knoppen hieronder.