‘Natuur moet weer een onderdeel worden van de kinderwereld’

Sinds de jaren ’70 is de actieradius van kinderen met 90% verkleind, ze mogen steeds minder ver ergens zelfstandig heen. Ook is hun vrije tijd minder geworden. Het spel van kinderen is van buiten naar binnen verplaatst. De psychopathologie bij kinderen is gestegen’’. Dr Dieuwke Hovinga (Lector Natuur & Ontwikkeling Kind Hogeschool Leiden) is één van de lange rij sprekers op het Symposium ‘Het laatste kind op straat’ , vorige week in Amsterdam, die een somber beeld schetst over buiten spelende kind (zie hier voor een overzicht van alle blogartikelen een (alweer) somber beeld. Met heleboel kinderen gaat het helemaal niet zo goed’’.

De natuurlijke omgeving is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen; ze krijgen meer beweging wat goed is voor hun algehele ontwikkeling. Hun oog-hand-coördinatie verbetert, ze leren over risico’s, het bevordert hun zelfstandigheid en gezondheid. Daarnaast is een natuurlijke omgeving ook van belang voor ontladen en opladen. Kinderen kunnen daar hun aandacht herstellen en opnieuw focus vinden.

Maar er is nog meer. In de natuur zijn is goed voor de ontwikkeling van taal bij kinderen. In deze tijd, waarin er wordt gesproken over ernstige achterstanden in het taalonderwijs, dus extra van belang. Bij spelen in een natuurlijke omgeving gebruiken kinderen meer en complexere taal, zo blijkt uit recent onderzoek. Dit komt omdat de betekenis van elementen in de natuur, en hoe je er mee speelt, niet van te voren vast staan. De kinderen moeten dus praten om te kunnen spelen.

Daarnaast ondersteunen ervaringen de het begrip van een woord. Leerkrachten spreken over ervaringsarmoede. Dit houdt in dat kinderen woorden niet gebruiken en kunnen onthouden omdat ze dit nog nooit ervaren hebben.

Die ervaring geldt ook voor plekken in de omgeving. Kinderen moeten er zijn geweest, er iets hebben gedaan, voordat ze zich ermee verbonden voelen. Ervaringen helpen kinderen om hun plek in de plek in de wereld te vinden. Ervaringen die maken of je je veilig voelt of niet. Met anderen, maar ook in je omgeving. Je leert hoe je voor jezelf moet zorgen en voor de ander.

Natuur is de ideale speel- en leeromgeving:

De natuur is levensecht; positief en negatief.
Natuur is zintuigelijk: het hele lijf mag meedoen om ervaringen op te doen en te leren, het is tastbaar.
Natuur is onbedoeld, vrij van oordeel en nodigt uit tot onderzoeken.
Natuur is veelvormig.
Natuur is dynamisch: het maakt inventief en creatief.
Natuur is onbenoemd: kinderen gebruiken meer en complexere taal bij spelen in een natuurlijke omgeving.
Onbenoemd: meer taal, complexere taal.

Natuur moet weer terug in de kinderwereld worden gebracht, aldus Hovinga. En in die kinderwereld kunnen kinderen kinderen zijn. Dit is goed voor de gezondheid, het welzijn, welbevinden, de ontwikkeling van kinderen en voor een duurzame samenleving.