Een maand terug viel mijn oog op een boek bij de stationsboekhandel: Verlangen naar Verbinding stond er op. Op de kaft een mooie blauwe lucht boven boom- en bergtoppen. Het boek is van de Amerikaanse psycholoog Brené Brown, ook bekend van o.a. de kracht van kwetsbaarheid.
Na wat aarzeling (wat ben ik toch weer zweverig bezig!) kocht ik het boek toch en las het in een week uit. Het was een intrigerend boek. Ik kreeg de aandrang om er een artikel over te schrijven, omdat ik vind dat meer mensen uit de natuur- en duurzaamheidseducatie hiermee zouden moeten kennismaken.
Want ik ben er steeds meer van overtuigd dat onze milieuproblemen uiteindelijk worden veroorzaakt door een gebrek aan verbinding met de aarde, met onszelf en met andere mensen.
Als mensen beter kunnen voelen en ervaren dat ze ook een onderdeel van de natuur, van de aarde zijn, zien ze ook beter wat hun rol en verantwoordelijkheid is.
Boom omhakken
Onze voorouders zagen bijvoorbeeld de boom voor zich, die ze om wilden hakken. Ze zagen hoe het uiteindelijk in stukken in hun vuurtje belandde om warmte te geven. Ze zagen het dier dat ze wilden schieten voor zich uitrennen, zagen hoe het doodging door een pijl en zagen hoe het werd klaargemaakt.
Wij draaien de thermostaat omhoog en krijgen warmte en kant-en-klare stukjes vlees in de supermarkt. We kunnen onze ogen sluiten voor de schade aan natuur en milieu en voor het dierenleed dat daaraan vooraf is gegaan. Door deze afgescheidenheid is het lastiger om je verantwoordelijkheid te zien.
Toch vond ik het onderwerp van ‘verbinding’ lange tijd nog te zweverig om er een artikel over te schrijven. Ik was bang dat ik hiermee mensen zou afstoten, of dat ik zou worden neergezet in de categorie mensen die met bomen praat.
Down to earth
Weken gingen voorbij. Totdat ik deze week bij het VVM-Café (Netwerk van Milieuprofessionals) de film Down to Earth zag. De film is een reportage van een gezin dat de wereld rondreist en met allerlei stamhoofden van natuurvolkeren leeft en praat.
Die stamhoofden uit allerlei werelddelen, van Australië, tot Zuid-Amerika, bleken in hoofdlijnen allemaal hetzelfde te zeggen. Wat mensen echt gelukkig maakt is de verbinding met elkaar en de mensen om hen heen.
De afgescheiden manier waarop de westerse mens nu leeft, put de aarde uit en maakt de mensen ziek. De positieve boodschap was dat die verbondenheid er diep van binnen bij iedereen nog wel is, dus we kunnen daaruit putten en daarnaar terug gaan.
Dat is dus ook precies waar het boek van Brené Brown over gaat! Dus ik nam me voor toch dat artikel te schrijven. Bij deze dus.
Brown schrijft; ,,Geloof in onlosmakelijke menselijke verbondenheid. Die verbondenheid is er altijd, maar het geloof er in wordt door het huidige mediageweld constant op de proef gesteld.’’.
Ik denk dat dit ook geld voor de verbondenheid van mensen met al het andere leven om ons heen. Die verbondenheid is er nog steeds. Kinderen worden met die verbondenheid geboren, je ziet het hoe jonge kinderen in de natuur spelen en dieren benaderen. Onbevreesd en onbevangen. Zonder oordeel of verwachtingen, een heel puur contact.
Maar bij oudere kinderen en volwassenen zit onze eigen pijn vaak in de weg om die verbondenheid nog te ervaren. Door negatieve ervaringen worden we bijvoorbeeld bang voor andere mensen of vinden we pissenbedden ‘vies’.
Brown zegt dat, om die verbondenheid weer te voelen, we onze eigen pijn moeten erkennen en ons erover bekommeren. En dat is eng en confronterend, geeft ze toe.
Maar de oude manier, om de pijn weg te drukken, te verdoven of te ontkennen kost uiteindelijk veel meer energie. De pijn wordt angst, boosheid, rancune, verbittering of haat en blokkeert verbinding.
Door mensen in twee kampen op te delen, voor of tegen, leken of experts, ontneem je mensen hun menselijkheid, betoogt Brown. Je doet net of die mensen monsters zijn, gevaarlijke gekken of idioten.. Social Media werken zo. Je moet óf voor óf tegen zijn, er is geen nuance, want die scoort geen likes. En dat is erg gevaarlijk, aldus Brown. Want als je je medemens niet meer als mensen ziet, ben je tot de ergste dingen in staat, aldus de psycholoog.
Ik denk trouwens dat het ook slaat op al het andere leven. Mijn zoon van 16 ziet bijvoorbeeld een mier niet meer als medeschepsel, en drukt hem zomaar dood als die over de tuintafel heen loopt. ,,Het is maar een mier, mam!’’, was zijn reactie. Maar ik denk dat als je het gevoel hebt, dat je op de één of andere manier verbonden bent met die mier, zal je dat niet zo snel doen.
Naast het erkennen van je eigen pijn beveelt Brown aan om in te zoomen op mensen. Van dichtbij is het moeilijk een hekel aan iemand te hebben’’, schrijft ze. Ook dat gaat volgens mij op voor al het andere leven. Als je een mier gaat bestuderen, kijkt hoe hij de broodkruimel, die groter is dan hem zelf, in een grote mierenoptocht naar het nest sjouwt, is het al veel meer dan ‘maar een mier’.
Ik vond het een mooi en ook confronterend boek. Ook de film Down to Earth zette me aan het denken. Het is leuk om volwassenen en kinderen te laten zien hoe mooi de natuur in elkaar zit, maar het gaat pas werken als er echte verbinding tot stand komt. En dat kan je natuurlijk niet afdwingen, maar wel faciliteren.
Ik werk veel met kinderen. En juist kinderen hebben die verbondenheid met elkaar en met de natuur nog deels in zich. Ik wil die verbondenheid graag voeden, zodat die niet verloren gaat. Maar moet ik me niet veel meer toe gaan leggen op volwassenen? Want wij volwassenen kunnen andere besluiten nemen, de wereld beter maken, stapje voor stapje.
Kunnen we volwassenen bereiken via hun kinderen? Bijvoorbeeld ouders, hulpouders, juffen en meesters. Heel graag zou ik ze willen laten zien en ervaren hoe mooi die verbondenheid met het leven bij kinderen nog werkt, en dat ze daar ook een glimpje van op zouden kunnen vangen. Dat ik ze zou kunnen helpen om net zo onbevangen naar de wereld te kijken als kinderen.
Ik weet nog niet hoe ik het wil doen, maar wel dat ik het wil doen. Ideeën zijn dus meer dan welkom. Discussie ook! Dus reageer onderaan dit artikel. Alvast bedankt!
MEER LEZEN:
Boek: Brené Brown. Verlangen naar verbinding. Er echt bij horen en de moed om alleen te staan. Bruna uitgevers. BV.
Blog: de acht grote lessen van de natuur
Blog: ‘We zijn geen eiland, we zijn allemaal verbonden’
Blog: Natuurles is eigenlijk levensles
INTERESSANT?
Schrijf je dan hier in. Dan krijg je (maximaal één keer per week) mijn blog of vlog als eerste rechtstreeks in je mailbox. Wel zo makkelijk!
En deel vooral dit bericht via je eigen Social Media. Dat kan gemakkelijk met de deelknoppen hieronder!