Voedsel voor lichaam en geest: zoekend op weg

Praten over duurzaam voedsel, en ondertussen duurzaam eten op duurzame locaties. Dat was de opzet van de activiteit ‘Food for Thought’, georganiseerd door de sectie Jong van VVM, vereniging van milieuprofessionals afgelopen maandag in Utrecht.

Hoewel er in de media steeds meer aandacht is voor de (on)duurzaamheid van ons eten, leek er bij de milieuprofessionals wat minder animo voor. Slechts zeven mensen kwamen er op af. Wel een leuke mix van de ‘ouderen’ en jongeren (studerend of net aan het werk).

Gered eten

We begonnen bij het restaurant InStock, dat kookt met ‘gered eten’, en daarna gingen we verder naar The Green House, een restaurant in een duurzaam gebouw, waar eigen kruiden en bladsla worden verbouwd in een kas boven het restaurant. Twee mooie locaties met bevlogen mensen. Bekijk een korte impressie in onderstaand filmpje.

Bij InStock word je ervan bewust hoeveel eten er wordt weggegooid. Ontstaan vanuit een idee van medewerkers in een distributiecentrum van Albert Heijn, leveren nu ongeveer 160 AH-vestigingen hun restjes aan drie restaurants (Utrecht, Amsterdam en Den Haag) .

En dit is nog maar het topje van de ijsberg natuurlijk: in Nederland zijn er in totaal 1000 Albert Heijns, plus natuurlijk alle andere supermarkten. En dan te bedenken dat er over de hele wereld en de hele keten gezien, maar 2% van al het voedsel in de retail wordt verspild.

Een belangrijk doel van de Instock-restaurants is dan ook om de consumenten bewust maken van voedselverspilling, legt een vriendelijke medewerkster ons uit, terwijl we smullen van bieten-, linzen- en kaasballetjes.

In het huishouden wordt 15% van het eten niet opgegeten, zo vermeld de website van InStock. Maar ook in de horeca wordt aardig wat eten verspild: 5% van het eten wordt niet opgegeten.

Doggy bags of kleinere porties?

Eén van de stellingen, waarover we tijdens de avond discussieerden, was dan ook: moeten restaurants verplicht worden om ‘doggy-bags’ aanbieden? In veel landen is dat al zo, en ook bij sommige (Amerikaanse) ketens in Nederland. Er kleeft nog een armoedig imago aan, erkennen we. Dat komt misschien ook omdat je de ‘doggy bags’ associeert met grote porties goedkoop ongezond eten.

In onze discussie vroegen we ons ook af: wie voelt zich nou meer gegeneerd om de restjes mee te (laten) nemen, het restaurant of de consument? We kwamen er niet uit. Het is waarschijnlijk een ‘cultuurdingetje’ .

En misschien zou het nog beter zijn (ook voor de gezondheid) om kleinere porties te serveren, zoals hier bij InStock. Want al die ‘doggy-bags’ en plastic bakjes zorgen weer voor extra afval. En dan creëren we weer een nieuw milieuprobleem.

Demontabel bouwen

Na een lekkere vegetarische hamburger en frietjes van ‘geredde’ aardappels liepen we verder naar The Greenhouse, net achter Utrecht Centraal Station. Een medewerker van het restaurant legde uit dat ze hier op een tijdelijke locatie zitten; het stationsgebied is volop in ontwikkeling. Daarom is het hele restaurant verplaatsbaar en demonteerbaar gemaakt.

In de bouw zijn ook allerlei gebruikte materialen verwerkt: de vloer is van straatstenen uit Tiel, de tafels van restjes hout en de stoelen van PET-flessen. De verwarming gebeurt met restwarmte van nabijgelegen kantoorgebouwen.

De meest in het oog springende onderdelen vond ik toch wel de grote groene plantenwand en de kas bovenop het restaurant. De plantenwand ziet er niet alleen heel leuk uit, maar zorgt ook voor geluiddemping en een beter binnenklimaat. In de zomer dragen de planten bij aan de koeling van het restaurant.

En in de kas bovenop het restaurant staan kruiden en slasoorten die die telkens vers worden geplukt. Om de planten langer goed te houden, worden ze bijgelicht door (energiezuinige) LED-verlichting.

Zin en onzin van footprints

Ook bij de rest van de ingrediënten wordt naar duurzaamheid gekeken, al moet ik zeggen dat ik toch wel met een beetje schuldgevoel van mijn crème brûlée zat te genieten, wat weer een leuk gesprek opleverde over de zin en onzin van het gebruik van Footprints of Foodprints.

Met Footprints of Foodprints maak je het effect van een voedingsmiddel op het (mens en) milieu in één score zichtbaar waardoor je producten kan vergelijken en duurzamere keuzes kan maken. Over het nut van footprints waren de meningen verdeeld. We vroegen ons af of dit echt helpt, en of een keurmerk of een hogere belasting op milieu-onvriendelijke producten niet beter zou zijn. .

Zelf vind ik het prettig dat een Foodprint een superingewikkeld verhaal behapbaar maakt, maar het blijft natuurlijk een beetje behelpen. Heel vaak ontbreekt het aan kennis en informatie. Zo vertelde iemand dat bij de groente- en fruitkalender van Milieucentraal de uitstoot van fijnstof door de scheepvaart is niet meegerekend, waardoor producten die van ver over zee komen wellicht te gunstig uit de bus komen.

En je gooit appels en peren op één hoop en telt die bij elkaar op; zaken die eigenlijk onvergelijkbaar zijn. Zoals bijvoorbeeld watergebruik en biodiversiteit. Of uitstoot van broeikasgassen en mensenrechten.

Kringlooplandbouw

Een veehouderijdeskundige, aanwezig in ons midden, trok de grote bijdrage van koeien aan het broeikaseffect in twijfel. Jammer dat het gesprek kort daarna weer op een ander onderwerp overging, want daar wilde ik best wat meer over weten over haar argumenten.

Die koeien kwamen ook terug in onze discussie over de kringlooplandbouw, een actuele discussie omdat nu ook minister Carola Schouten heeft aangegeven dat er in 2030 een kringlooplandbouw moet zijn.

Maar wat een kringlooplandbouw precies is, en hoe groot je de keten en kringloop ziet, daar verschillen de meningen sterk over. Ook in ons gezelschap. Volgens mij zouden koeien (en andere herkauwers) een hooguit kleine rol in een kringlooplandbouw kunnen spelen, om meer ruimte te geven aan varkens en kippen die afval kunnen eten en geen methaan uitstoten. Anderen waren het hier niet mee eens. Wat moet je dan doen met gronden waar alleen gras op kan groeien?

Kortom, als zeven mensen , die zich allemaal milieuprofessional noemen, het al niet eens kunnen worden waar het heen moet met de voedselproductie, dan zal het wel heel ingewikkeld zijn. En dat is het natuurlijk ook. Maar dat maakt het juist ook zo interessant en boeiend!