Verliefd op moeder aarde

Afgelopen week was ik samen met mijn zus een week met vakantie in en rond Nice. We maakte veel lange en prachtige wandelingen langs de kust en door de heuvels en bergen van de Alpes Maritimes.

De zon scheen meestal, het landschap was prachtig en de eerste kleurige lentebloemen sierden het toch al mooie landschap. Mijn zus moest er soms een beetje om lachen, als ik weer achter bleef om een bloemetje te bekijken, een foto te nemen, of aan het bloemetje te ruiken.

Ik merkte dat ik helemaal euforisch werd van het zien van mooie natuur om me heen, helemaal in een lekker zonnetje.

Op de terugweg in de TGV las ik dit blog op MaatschappijWij, waarin gesproken wordt over het weer verliefd worden op Moeder Aarde. En toen dacht ik: ja, dat is het precies, verliefd zijn op Moeder Aarde.

In dit blog wordt gesteld dat ‘we de problemen alleen kunnen oplossen als we van de Aarde gaan houden zoals we van onze geliefden doen.

Veel inheemse volken zien de Aarde als iets heiligs (en misschien is je het al opgevallen dat ik al een paar keer Aarde met een hoofdletter heb geschreven). Als de ‘moeder der moeders’ die al het leven samenbrengt.

‘Wij mensen zijn – net zoals alle andere levende wezens – een cel in haar lichaam. En alles is met elkaar verbonden’ zo staat er in dat blog.

‘Zorgen voor Moeder Aarde niet als ‘moetje’, maar omdat je je een destructieve manier van leven niet kunt én wilt voorstellen.’

Toch merk ik dat de realiteit wel een stuk weerbarstiger is dan die roze verliefdheidsbril. Het is niet persé zo, dat als mensen van de natuur houden, ze automatisch ook beter voor de natuur en Moeder Aarde gaan zorgen (zoals vaak wel verondersteld).

Ik ben al ruim tien jaar actief bij het IVN, en word soms een beetje gefrustreerd als ik zie dat veel van deze natuurliefhebbers vaak helemaal niet van die duurzame keuzes maken. Natuur en duurzaamheid lijken nog twee aparte ‘werelden’.

Gelukkig wil het IVN meer zijn dan mensen het verschil uitleggen tussen een beuk en een eik (zoals ik in mijn donkere buien wel eens wil denken). In het laatste nummer van het IVN-blad Mens en Natuur (winter 2021), wordt veel aandacht besteed aan haar nieuwe toekomstvisie, waarin wordt gesproken over het ‘volop inzetten op het herstel van de verbinding tussen mens en natuur’ en ‘systeemverandering’.

Verandering is lastig, omdat we vast zitten in geconditioneerde gedragingen, zegt natuurfilosoof Matthijs Schouten (zie videoportret op Maatschappij Wij en onderstaande video).

Schouten vergelijkt het proces met het afkicken van een verslaving. ‘Op het moment dat we realiseren dat veel alcohol drinken slecht voor ons is, zijn we nog niet gestopt. We moeten onze geconditioneerde gedragingen aanpassen en dat kost tijd.’

Volgens mij hebben die gewoontes een persoonlijke en een ‘systemische ‘kant, die natuurlijk met elkaar overlappen en elkaar vaak versterken.

Je bent bijvoorbeeld gewend aan het eten van vlees en dierlijke producten, aan je auto voor de deur, en aan goedkope vluchten om met vakantie te gaan.

Tegelijkertijd zorgt ons systeem ervoor dat het ook nog eens heel lastig is om die gewoontes te veranderen. Wij namen bijvoorbeeld de trein naar Nice in plaats van het vliegtuig, en betaalden twee keer zo veel voor onze reis.

En als je probeert zoveel mogelijk plantaardig te eten, merk je dat de plantaardige varianten vaak stukken duurder zijn dan de dierlijke.

Toch heb je als individu invloed, stelt Schouten. Hij verwijst naar het voorbeeld van Rosa Parks die in 1955 weigerde haar zitplaats in de bus op te geven voor een blanke medereiziger. Deze daad zou uiteindelijk het einde betekenen van het scheiden van zwarten en blanken in Amerika. ‘We doen er allemaal toe. We kunnen er niet niet-toedoen’, aldus Schouten.

Ook Schouten heeft het over weer verliefd worden op de Aarde. ‘We moeten het niet alleen rationeel zien, maar ook voelen, ervaren, ervan genieten en ervan houden.’

En ons realiseren dat ‘in alles wat we zeggen, doen en denken we de toekomst creëren’.

Filosoof Charles Eisenstein, in een ander videoportret op MaatschappijWij, laat een mooi nieuw beeld zien van die toekomst. Eigenlijk een eeuwenhoud beeld, dat laat zien dat we voortdurend in verbinding staan met alles en iedereen.

‘We zijn geen afscheiden individuen in een wereld van toevallige natuurlijke elementen (zoals we misschien de afgelopen eeuwen zijn gaan geloven), maar we zijn allemaal verbonden. ‘Je bent al je relaties, je bent een spiegel van de wereld.’

De civilisatie van de mensheid bevindt zich nu op een kantelpunt, betoogt Eisenstein. ‘Het is van belang dat we allemaal de riemen oppakken en gaan roeien.’

Daarbij ziet hij polarisatie, het elkaar bevechten (niet alleen fysiek, maar ook verbaal door elkaar met meningen om de oren te slaan) als grootste probleem. Als er twee kampen ontstaan, dan kan je de koers van het ‘schip van de civilisatie’ niet keren, en zal het doorvaren op de catastrofale weg.

Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen (én kinderen) weer verliefd worden op Moeder Aarde? Zich weer één voelen met alles wat leeft? En zonder oordeel naar elkaar luisteren?

Allereerst moet volgens mij de liefde voor Moeder Aarde continu gestimuleerd en gevoed worden. En dan vooral door in de natuur te zijn, haar waar te nemen met alle zintuigen, haar echt ervaren en beleven.

Of zoals in het blog op MaatschappijWij wordt omschreven: de verbinding met de natuur is niet zozeer een rationele ervaring, maar vooral een ‘voelbare, lichamelijke ervaring’.

Het mooie van kinderen vind ik dat zij de natuur ‘van nature’ zo benaderen, je hoeft er niks voor te doen, zij doen het automatisch. Als volwassene zal je er misschien wat voor moeten (los)laten: strakke lesplannen, leerdoelen en programma’s. En het idee dat je iets moet ‘doen’; het gaat namelijk vooral over ‘zijn’.

Tegelijkertijd is het denk ik nodig dat mensen meer van elkaar gaan houden, want ook wij mensen zijn deel van de Aarde. Dat we benieuwd zijn naar elkaars ideeën, zonder die te veroordelen en zonder mensen in te delen in hokjes of kampen.

En ook op dit punt zijn jonge kinderen een prachtige leerschool: zij bekijken de dingen nog met open vizier, met verwondering, zijn minder van het ‘hokjes denken’, totdat dit hen door volwassenen wordt geleerd :(.

In dit kader ben ik trouwens weer een leuk boek aan het lezen: “Socrates op sneakers’, van Elke Wiss. Welllicht weer grondstof voor een nieuw blogbericht!