Vaste relatie in plaats van vluggertjes

Steeds meer kom ik er achter hoe belangrijk een vaste relatie met ‘moeder’ natuur is voor kinderen én andere mensen. En voor mezelf.

Als kinderen wat langer (meer dan 2 uur) en regelmatiger in de natuur zijn, gebeurt er iets met de kinderen. Dat merk ik bij activiteiten die langer duurden. Zo gaf ik kort voor de schoolvakantie drie hele ochtenden natuurles aan een gecombineerde groep 3/4/5 aan een school die aan het verhuizen was. ‘s middags waren de kleuters aan de beurt voor een iets kortere les. Zie onderstaand filmpjes voor een impressie.

Een andere mooie ervaring was het zomerkamp Het Wilde Zuidwesten: met jongens tussen de 7 en 9 jaar de hele dag de natuur in.

Na een langere ‘blootstelling’ aan natuur worden kinderen aandachtiger, meer ontspannen en zachter. Er is meer rust en minder ‘gedoe’ in de groep. Kinderen met lastig gedrag laten vaak een totaal andere kant van zichzelf zien.

En ik merk ook dat dit beter voor mezelf is. Dat ik op deze manier beter kan bieden waar ik goed in ben: in rust en op je eigen tempo verbinden met de natuur. Tijd en mogelijkheden om écht verbinding met de kinderen te maken, zonder het gevoel te hebben ‘een show à la Freek Vonk te moeten opvoeren’. Zonder een dwingend draaiboek, strak programma, afvinklijsten met leerdoelen of dreigende deadlines. Zodat kinderen helemaal in een flow komen, en tijd niet lijkt te bestaan.

Gemis aan diepgang

Daarbij bekruipt me ook steeds meer een sluimerend gevoel van onvrede over wat ik nu doe: een lesje hier en een clubje daar. Allemaal van die ‘vluggerjes’ korte leuke activiteiten voor ‘erbij’. Leuk om te doen, maar er knaagt ook iets. Nu ik heb ervaren hoe het ook kan, mis ik de diepgang, en merk ik hoeveel energie het kost om heel veel van die korte lessen en activiteiten te geven.

In dit proces werd ook gevoed door de inzichten van twee studiedagen die ik afgelopen zomer heb bijgewoond; Het symposium ‘Het laatste kind op straat‘ gaf me vele handvaten van deskundigen op het gebied van de ontwikkeling van kinderen. De IVN-conferentie Kind en Natuurnatuur’ bracht me op het spoor van het vele wetenschappelijke onderzoek dat er is gedaan naar het effect van natuur op de gezondheid en het welzijn van kinderen (en volwassenen).

De beide studiedagen drukten me met mijn neus op de feiten. Het gaat echt niet goed met onze kinderen, en hun ontwikkeling. Leerachterstanden, mentale problemen, gedragsproblemen, overgewicht, gebrekkige motorische ontw8kkeling, meer bijziendheid en ga zo maar door.

Op vele fronten hangen donkere wolken in de lucht. Contact met natuur is één van de dingen die het tij kan keren. Ondanks dat heb ik het idee dat deze urgentie nog niet breed wordt gevoeld, en dat maakt iets strijdbaars in me wakker.

In in dit hele proces, dat als ik terugkijk al een tijdje bezig is, merk ik ook dat mijn aandacht aan het verschuiven is: van kinderen de natuur laten zien en beleven (en daarmee de natuur in hun hart sluiten) naar wat natuur doet voor kinderen, zodat ze een completer mens worden en daardoor ook ontzag en eerbied gaan voelen voor moeder aarde én elkaar.

Eigenlijk een verschuiving van de ‘buitenkant’ naar de ‘binnenkant’.

Van doen in de natuur naar zijn in en met de natuur.

Buitenspelen zonder speeltuin

Ik zou graag organisaties voor buitenschoolse opvang willen helpen om meer de natuur in te gaan. Veel BSO”s spelen natuurlijk wel regelmatig buiten. Toch is de ‘default-mode’ nog steeds binnen. Als kinderen opgehaald worden uit school, gaan ze altijd eerst naar binnen om wat te eten en te drinken. Daarna kan eventueel even buiten gespeeld worden, maar dan is de middag al bijna om en gaan ze opnieuw naar binnen omdat ouders komen ophalen.

Uiteindelijk spelen kinderen vaak niet eens een uurtje op een BSO-middag buiten, natuurlijk op een enkele uitzondering na, zoals Natuurfontein in Amsterdam waar ik ruim twee jaar als pedagogisch medewerker heb gewerkt.

En áls kinderen buiten spelen, dan spelen ze meestal in een speeltuin, met speeltoestellen waarbij het grotendeels vastligt hoe je daar mee of op speelt.

Ook bij Natuurfontein merkte ik dat we meer dan 90 procent van de tijd op een ‘officiële’ speeltuin gingen spelen. Terwijl kinderen juist zo fijn kunnen spelen en allerlei ontdekkingen kunnen doen op plekken waar niks vastligt.

Het is juist zo goed om in dat soort omgevingen te spelen (lees daar hier meer over). Dat kan ook een stadspark zijn of een spannend bosje langs een pad. zoals in de (stads)natuur. Toch speelde ook daar de angst dat (met name de oudere) kinderen zich op zo’n plek niet zouden vermaken en daardoor voor ‘gedoe’ zorgen.

Superkrachten

Ik denk dat BSO’s (en ook scholen trouwens, maar dat is weer een volgend project….) de mogelijkheden van de (stads)natuur in hun buurt veel meer kunnen benutten. De natuur geeft kinderen superkrachten!

Daar ben ik nu een dienst voor aan het ontwikkelen. Ik denk aan een pakketten met een combinatie van advies, gecombineerd met hulp bij het organiseren van de lessen en activiteiten op locatie. Zodat pedagogisch medewerkers helemaal vertrouwd worden met deze andere manier van werken, kijken en spelen.

Ook wil ik helpen in de communicatie. Hoe vaak hoor ik niet ouders zeggen dat hun kinderen ziek worden als ze in de regen buiten spelen, terwijl dat gewoon onjuist is. Van een slecht geventileerde, bedompte binnenruimte kan je ziek worden, zo heeft de Coronapandemie ons geleerd.

Ik denk dat een goede en duidelijke communicatie de ‘transitie’ naar meer spelen in de natuur kan vergemakkelijken.

Het ontwikkelen van deze diensten kost me meer tijd dan verwacht. Maar als ik er over nadenk, is dat helemaal niet zo vreemd. Het gaat om een lange-termijn-relatie en geen ‘quick-fix’ of ‘one night stand’.

Jullie moeten dus nog even geduld hebben, voordat ik met iets concreets naar buiten kom, En ik moet vooral met mezelf geduld hebben.

In dit proces hoor ik graag je ideeën, reactie en mening over deze richting. Wellicht kunnen we elkaar inspireren!

En ondertussen blijf ik genieten van alle korte lessen en activiteiten, en van de vele leuke momenten met de vele kinderen. Zoals een kleuter die vertelde dat zijn moeder een heks is ‘omdat ze veel van natuur weet’. En even later zei hij dat ik nóg meer wist van natuur dan zijn moeder. Dus….. ik ben gepromoveerd tot heks!