Onkruid als middelpunt van educatie

Deze week heb ik op de schooltuin in Amsterdam met de leerlingen knopkruid geplukt. Na de regen van de afgelopen tijd groeit dit plantje massaal tussen de pompoen, courgette, venkel en prei op.

Volgens mijn collega’s is het nog een stuk minder erg dan andere jaren.

Van mijn collega-schooltuin-docent hoorde ik het mooie verhaal dat knopkruid in de 18e eeuw is ontsnapt uit een botanische tuin in London.

Bij de uitleg voor de kinderen, legde hij de link met verzamelen als hobby. Dat werkte goed. Wie van jullie verzamelt er iets? Stenen, gummen, katapulten…..de kinderen kwamen met van alles.

250 jaar geleden was er een man (tenminste dat vermoed ik, er word gesproken over een botanicus, en in die tijd waren botanici waarschijnlijk allen mannen) die zaden van knopkruid uit Peru kreeg opgestuurd.

Enthousiast zaaide hij ze in zijn kas en zorgde er goed voor. Hij stuurde zaden op naar andere liefhebbers in heel Europa. Het plantje stond in steeds meer botanische tuinen als bijzonderheid.

Maar knopkruid hield zich niet aan de grenzen van die tuinen. Er kwamen ook zaden buiten terecht. Mensen en dieren gaven de zaden een lift. Op en aan schoenen, kleding, vacht en aardappelen die weer op een andere akker werden geplant.

Bijna 250 jaar later wordt knopkruid door velen gezien als irritant onkruid.

Dat we het plantje irritant vinden, komt doordat het een heel slim en handig plantje is, legde ik uit. Eén plantje kan meer dan duizend bloemen hebben en per bloemetje zitten er 24 zaden aan. De zaden kunnen tot vijf jaar in de grond wachten, om hun kans te grijpen. En daarbij verstopt hij zich ook nog eens listig in en tussen ander planten.

Ook vers kunnen de blaadjes mee worden gekookt in de soep. Van de bovenste bladeren maak je lekkere pesto of kook je als spinazie.

Al googlend kwam ik er achter dat knopkruid goed eetbaar is (ondanks de haren). In Zuid-Amerika wordt hij gedroogd in zakken verkocht voor in de soep.

Verder is het ook een geneeskrachtige plant: het werkt bloedstollend en als antibioticum. En het helpt tegen brandnetelprik.

Kortom, zo’n ‘nietig’ onkruidje leent zich heel goed voor een hele educatieve les! Dat vind ik nou zo leuk aan schooltuinles geven. Je komt altijd van alles tegen waarvan de kinderen (en ik) een hoop kunnen leren. En vanavond ga ik lekker soep maken van knopkruid!