Herbezinning op educatie

Er komen grote uitdagingen aan. Hoe kunnen we onze educatie verbeteren zodat die bijdraagt aan oplossingen?

Dat was één van de vragen, waar Bernoit Galand, psycholoog en professor in de educatieve wetenschappen aan de Universiteit van Leuven, behandelde. Een pasklaar antwoord had hij helaas niet.

De lezing begon een beetje deprimerend, vond ik. Hij haalde een veel geciteerde uitspraak van Nelson Mandela aan: ‘Education is the most powerful weapon we can use to change te world’.

De professor boorde bijna meteen de hoop van het publiek de grond in. ,,We weten al heel lang dat het niet goed gaat. De Club van Rome waarschuwde in 1968 al, sindsdien is het alleen maar erger geworden. Wat is er mis gegaan met onze educatie?”

Een retorische vraag. Aan het eind zal hij trouwens zeggen dat je niet moet zeggen ‘dat de wereld eraan gaat’. Volgens hem keren mensen zich dan van het onderwerp af. Gelukkig zijn de educatie-mensen in de zaal wel wat gewend en blijven, soms tegen de klippen op, hoopvol.

Inerte kennis

Het zei trouwens ook niet, dat educatie waardeloos is. Maar het wordt vaak beperkt geïntepreteerd als de overdracht van kennis. Maar theoretische kennis is ‘inert’, aldus de professor. Daar kan je niks mee.

Educatie is veel meer het helpen mensen helpen om samen tot creatieve oplossingen te komen, zo vatte ik zijn betoog op. Dat sloot ook weer mooi aan bij diverse andere lezingen en workshops die over het belang van participatie gingen. Daarover later meer.

Mijn aandachtspunten uit deze lezing:

Help mensen (volwassenen en kinderen) om in hun eigen kunnen te geloven.

We willen graag bij een groep horen. Gewenst gedrag moet dus aansluiten bij het gedrag van de groep, anders doen we het doen.

Doe als ouder, opvoeder of leerkracht gewenst gedrag voor. Dit is veel belangrijker dan kennisoverdracht.

Speel in op dagelijkse bezigheden in de leefwereld van je doelgroep en speel hier op in. Eenmalige educatie (zelfs een workshop van twee dagen) zijn niet effectief. Zorg voor concrete ervaringen in het dagelijks leven. Bij dagelijks terugkerende activiteiten is verandering van gewoonte mogelijk, bij eenmalige activiteiten niet.

Vermijd negatieve emoties (rampverhalen), dit laat mensen onmachtig voelen en ze zullen je van je af keren.

Vertel mooie verhalen. ‘Hebben we net zulke mooie verhalen als de autoverkopers’.

Zorg voor directe ervaringen met natuur in en om de klas. Zorg voor ervaringen, belevenissen, samen met anderen. Hiermee kan je mensen raken. Dit is een mooie ingang om er verder over te praten.

Leer mensen beter samenwerken, zodat ze kunnen overleggen zonder oorlogsvoering en met creatieve oplossingen kunnen komen. Niet voor niets worden sociaal-emotionele competenties steeds belangrijker, aldus Galand.