Educatief rampgebied

Moet je kinderen en jongeren een verwoest bos laten zien? En moet of kan je hierbij de link leggen met klimaatverandering?

Dat was de vraag die Luxemburg had ingebracht in de Benelux-werkconferentie van VMM, netwerk van milieuprofessionals. Elk land had een vraag ingebracht, en we gingen er drie keer in kleinere groepen mee aan de slag.

Ik koos voor de case van Luxemburg. In Luxembug hebben de afgelopen jaren orkaan-achtige stormen rondgeraasd, waardoor sommige plekken meer op een slagveld lijken dan op een bos. Zo ook rond jeugdcentrum Hollenfels.

Het centrum biedt diverse activiteitenprogramma’s voor kinderen en jongeren (vanaf 12 jaar) aan om het ecosysteem van het bos te beleven en er over te leren. Maar nu driekwart van het omliggende bos is verwoest, is uitgeweken naar het kleine deel van het bos dat nog overeind staat.

Over de vraag of de jongeren ook het rampbezoek moeten bezoeken, waren we het al snel eens. We vonden dat je dat zeker moet doen. En ook dat daarbij de mogelijke link met klimaatverandering gelegd moet worden, ook al kan je het niet bewijzen.

Omgaan met onzekerheid

Hoe dat precies kan worden vormgegeven, dat bleek nog het meest lastig. Mede door de lezing de dag ervoor van Rebekah Tauritz, onderzoeker bij de University of Edinburgh, waarbij het vooral ging dat je kinderen om moet leren te gaan met onzekerheden (daarover hier meer), vonden we dat je jongeren vooral zelf moest laten meedenken, in plaats van met een opgeheven vinger de duurzame boodschap te verkondigen.

We wilden bewustzijn creëren en de jongeren zelf oplossingen laten verzinnen. Als speelse invalshoek werd het idee geopperd dat de leerlingen als aliens op verkenning gaan op een onbekende planeet. Door dingen te onderzoeken, observeren en te documenteren (bijvoorbeeld ook met een vlog).

Eén groep van aliens gaat op onderzoek uit in het nog intacte bos, de andere groep in het verwoeste bos. Op een speelse manier (bijvoorbeeld met een reuzen-mikado in de vorm van grote takken, een parallel met het bos dat als mikadostokjes op de grond ligt) krijgen ze opdrachten.

In die opdrachten wordt ook een link gelegd met andere rampgebieden, zoals bijvoorbeeld Sint Maarten. Maar ook wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het landschap: hoe gaat het verder in het rampgebied: tussen de stompen gaat van alles groeien en misschien komt er uiteindelijk wel een gevarieerder bos voor terug.

Te kinderachtig?

We schatten in dat jongeren van 12-15 jaar het misschien te kinderachtig vinden om een alien te spelen, terwijl oudere jongeren het wel weer grappig vinden (wat overigens naderhand door mijn zoon van 16 met kracht werd tegengesproken…).

Maar goed, het concept en verhaal is ook aan te passen aan andere leeftijdsgroepen. We waren het in elk geval over eens dat je een dergelijke ramp heel goed als kans kan gebruiken om jongeren te laten nadenken en te laten werken met de invloed van de mens op het ecosysteem.